Msze pierwszych chrześcijan – część II

Osstatnia Wieczerza

Aby lepiej zrozumieć Msze św. pierwszych chrześcijan, musimy najpierw dowiedzieć się, jak wyglądał (prawdopodobnie) w tamtym okresie posiłek u Izraelitów.

Posiłek w naszej kulturze to zaspokojenie głodu – czynność niezbędna do przeżycia. Dla Izraelitów posiłek to coś więcej, to przyjęcie daru Przymierza. Dlatego posiłkowi towarzyszyła zawsze modlitwa. Ponieważ pokarm  traktowany jest jako dar od Boga, więc posiłek jest sam w sobie święty. Pamiętajmy, że posiłkom towarzyszyła modlitwa błogosławienia Boga, a nie samego pokarmu. Nie znamy niestety żadnych liturgicznych tekstów z tamtego okresu, więc nie wiemy dokładnie, jak wyglądała Ostatnia Wieczerza.

Znamy tylko stare teksty liturgiczne z przełomu IX i X wieku, które mogą jedynie wskazywać na przebieg Uczty (posiłku).

Najpierw odbywało się błogosławieństwo nad winem (kidusz – modlitwa uświęcenia). Ojciec rodziny, za pozwoleniem ważniejszych uczestników, podnosząc wzrok ku kielichowi wypowiadał nad nim błogosławieństwo.

„Błogosławiony jesteś, Panie, nasz Boże, Królu wszechświata, który stwarzasz owoc winnego krzewu.”

Dodawał też błogosławieństwo dla uświęcenia dnia szabatu lub innego święta. Potem wszyscy otrzymywali do swoich naczyń niewielką ilość wina, aby kolejno, po ojcu rodziny, wypić je.

Błogosławieństwo nad chlebem (kidusz).

„Błogosławiony jesteś, Panie, nasz Boże, Królu wszechświata, który dobywasz chleb z ziemi.”

Po tym ojciec rodziny brał do ręki jeden z chlebów, łamał go. Brał kawałek dla siebie, a resztę rozdawał tak, aby każdemu wystarczyło na cała ucztę. Dopiero wtedy rozpoczynano wieczerzę.

Dziękczynienie po uczcie (birkat ba-mazon – błogosławienie  Boga za posiłek). Jeżeli uczta odbywała się w zwykły dzień, kończyła się odmówieniem Psalmu 137. W dzień Paschy lub szabatu recytowano Psalm 126. Kolejno, jeden z ważniejszych uczestników uczty rozpoczynał błogosławieństwo wstępne – birkat ba-zimmum. Było to zaproszenie do błogosławieństwa Boga. Potem trzymając kielich wygłaszał błogosławieństwo:

„Błogosławiony jesteś, Panie, nasz Boże, Królu wszechświata, który karmisz nas i cały świat swoją dobrocią, łaską, łagodnością i miłosierdziem. Błogosławiony jesteś Ty, Panie, który karmisz świat …”

To pozwala nam zrozumieć i wyobrazić sobie, jak wyglądała Ostatnia Wieczerza i pierwsze Msze święte odprawiane przez pierwszych chrześcijan.

Jeżeli chodzi o Ostatnią Wieczerzę, możemy się domyślać, że Pan Jezus podczas modlitwy uświęcenia, kidusz (błogosławieństwo nad chlebem ), wypowiedział również w odpowiednim momencie znane nam słowa – „To jest Ciało moje” oraz, po dziękczynieniu po uczcie – „To jest Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana”.