Początki święta związane są z odnalezieniem przez św. Helenę relikwii Krzyża na początku IV wieku i poświęceniem w Jerozolimie bazyliki ku jego czci w 335 r. Na pamiątkę, tego wydarzenia, ostatecznie 14 września, w Kościele obchodzimy uroczystość Podwyższenia Krzyża Świętego.
Znak Krzyża był w Chrześcijaństwie obecny od śmierci Jezusa. Jako przedmiot kultu rozpowszechnił się dopiero po 313 roku. Aż do VI wieku, na krzyżu nie umieszczano wizerunku Pana Jezusa. Później był przedstawiany jako Jezus Chwalebny, czy jako Dobry Pasterz, lub jako Król z diademem zamiast cierniowej korony na głowie, albo jako Arcykapłan.
Motyw cierpienia pojawia się dopiero w XII wieku i często dzisiaj wizerunek ten nazywamy wizerunkiem gotyckim, lub pasyjnym (stąd nazwa pasyjka). Taki właśnie krzyż ma nam przypominać o męce i śmierci Chrystusa i jest symbolem zbawienia.
Śmierć Pana Jezusa na Krzyżu, zbawiła nas, pokonała piekło i dała nam życie wieczne.